De doorsneewestern was in de vorige eeuw niet compleet zonder een breed getrokken panoramashot van een van de meest herkenbare landschappen van Amerika: Monument Valley. Overschaduwd door eigenzinnig gevormde rode buttes en mesas overleefden indianen en cowboys hier ternauwernood op stoffige vlaktes, constant geteisterd door de hitte en elkaar. Maar wat trok ze aan in dit barre land? GoAmerika maakte een rondje en vond het antwoord.
Eenzaam en statig verrijzen de rotsformaties in Monument Valley uit de rode zandsteenbodem, alsof ze hier eeuwen geleden door een hogere macht werden neergezet. Maar de rotsnaalden, buttes en mesa’s die hier naar de hemel reiken, werden door een erosieproces van miljoenen jaren langzaam maar zeker voor het oog blootgelegd. Of vrij naar Michelangelo: ‘Ik zag het beeld in de steen en heb het door geduldig beitelen bevrijd.’
Zandstenen giganten
Onder een strakblauwe lucht steken de zandstenen giganten – van 100 tot 300 meter hoog – scherp af tegen de horizon, live al even fel als op de talloze foto’s en filmbeelden die hier geschoten werden. Hoewel ze gedoopt zijn met illustere namen als Totem Pole Rock, Rain God Mesa en King On His Throne is een nuchtere oogopslag genoeg om onder de indruk te raken. The Mittens, de twee meest gefotografeerde formaties van het park, zijn twee sterk verweerde heuvels die door een speling van de natuur beide een soort duim hebben gekregen. Three Sisters zijn rotsnaalden die gedrieën naast een gigantische rotswand staan, Elephant Butte lijkt op een dikhuid en Ear Of The Wind is een reusachtig gat in een rots die onverwoestbaar oogt. Gestript van hun namen blijven deze prehistorische natuurfenomenen al even fier overeind, alleen al omdat wij hier maar tijdelijke voorbijgangers zijn.
Roodste rotsen ooit
En daaromheen? Monument Valley is wat klimaat betreft niet de vriendelijkste plek op aarde. Spaarzaam groeiende yucca’s, jeneverbessen en grassen moeten het doen met minder dan 25 centimeter regen per jaar. Het houdt het overzichtelijk. Die paar wolken die op een heldere dag overdrijven, werpen strelende schaduwen die hun eigen weg over de grimmig stille en onmetelijke valleibodem zoeken. Slecht weer is hier ook geen probleem voor je plakboek of newsfeed; als de natuur de ergste hitte verkoelt met een razende onweersbui zijn de loodgrijze lucht en doorweekte valleibodem een adembenemende omlijsting voor de roodste rotsen die je ooit zag. Hier zijn maar twee woorden voor: ongelooflijk mooi.
The making of
Het park maakt deel uit van het gigantische Coloradoplateau, dat zich over 330 duizend vierkante kilometer uitstrekt over de staten Utah, Arizona, Colorado en New Mexico. De machtige Coloradorivier watert het gebied af in de Golf van Californië. Honderden miljoenen jaren geleden lag hier een immens laaglandbassin, dat gestaag werd gevuld met sedimenten van de vroege Rocky Mountains. Uiteindelijk eindigde de opwaartse beweging van de bodem op 1,5 tot 5 kilometer boven zeeniveau, waardoor het bassin verwerd tot een relatief gelijkvloers plateau. De laatste 50 miljoen jaar werd het vers gevormde landschap echter meedogenloos geteisterd. Door de krachten van wind en water, die zich door spleten en gaten een weg zochten en overtollig zacht materiaal wegvoerden tot het uitzicht overbleef dat uiteindelijk tot Monument Valley werd gedoopt.
Blikvangers
Natuurlijk trekken de monolieten de meeste aandacht – in onze voorstelling van de werking van de zwaartekracht is geen plaats voor deze angstaanjagend dunne rotsnaalden die zonder moeite of steun rechtop staan. Maar ook de hoge heuvels met steile wanden en een kleine, afgevlakte top, de zogenaamde buttes, zijn blikvangers. De grotere mesa’s – denk aan de Zuid-Afrikaanse Tafelberg – zijn in vergelijking met de buttes en rotsnaalden misschien minder in het oog springend, maar niet minder spectaculair. Hun klinkklare grootte en erosiepatronen in de steile wanden vangen de zon op elk moment van de dag anders. Of zoals een vroege ontdekker van Monument Valley zei: ‘Het licht lijkt hier wel van binnenuit te komen.’
Vijandige voorvaderen
In den beginne woonden hier de Anasazi, een vroeg indianenvolk dat zich zo’n 2.000 jaar geleden in de huidige staten New Mexico, Arizona, Utah en Colorado begon te vestigen. In tegenstelling tot wat gebruikelijk was, trokken ze niet meer mee met de seizoenen, maar bouwden ze hun verblijf in de rotsen om er permanent in te wonen. Hoe en wanneer de cultuur van de Anasazi precies ten einde kwam is onduidelijk, maar experts gaan ervan uit dat zij de voorvaderen zijn van indianenstammen als de Hopi en Pueblo. Het enige dat we tegenwoordig nog hebben om te bestuderen, zijn rotstekeningen en ruïnes van hun baanbrekend ontworpen woningen en dorpen. Ook in Monument Valley zijn overblijfselen van de Anasazi te vinden, alleen te bereiken onder deskundige parkbegeleiding. Tegenwoordig zwaaien de Navajo hier de scepter, aangezien het park deel uitmaakt van hun in totaal zo’n 70 duizend vierkante kilometer grote reservaat, de zogeheten Navajo Nation. In Monument Valley leven ze van oude ambachten, entreegelden voor het park en organiseren ze daarnaast begeleide hikes en tours per jeep of te paard. Wie van ambachtelijk gemaakte sieraden en andere indianenkunst houdt, kan bij diverse stalletjes met Navajo-waar langs de Tribal Park Loop of Valley Drive terecht. Met de pionierende, trotse cultuur van de Anasazi heeft dit weinig meer te maken, hoewel beide volkeren hun bestaansrecht duur hebben moeten betalen. Sinds de Navajo hier hun intrede deden, werden ze geplaagd door Spaanse en Engelse slavenhandelaren, grootgrondbezitters en vijandelijke indianenstammen, die niet alleen hun aantallen drastisch uitdunden, maar ook hun rijke cultuur nagenoeg een halt toeriepen. Saillant detail is dat het woord Anasazi Navajo is voor ‘vijandige voorvaderen’.
Hollywood
De historische tegenpolen van de indianen hebben er vreemd genoeg voor gezorgd dat de Navajo een aanzienlijk deel van hun inkomsten door toerisme zeker kunnen stellen. Zonder de promotie van cowboyminnend Hollywood was Monument Valley namelijk ongetwijfeld heel veel later op de toerismeradar verschenen. In de loop van de vorige eeuw werden hier talloze films en televisieseries opgenomen, allemaal in de grote voetsporen van een man: regisseur John Ford. Deze viervoudige Oscarwinnaar staat bekend als een van de grootste Amerikaanse filmregisseurs aller tijden, die naam maakte met kassaklappers als The Searchers, The Man Who Shot Liberty Valance en Fort Apache. Het leeuwendeel van zijn klassieke westerns werd hier opgenomen, ongeacht waar zich het verhaal feitelijk afspeelde. Er is zelfs een uitzichtspunt naar hem vernoemd, gelegen op een plek die voor liefhebbers onmiddellijk het kwartje doet vallen. John Ford’s Point, waar hij veel grote scènes filmde, kijkt uit over een glooiende vlakte, omlijst door machtige mesa’s die het geselende zonlicht met dramatisch effect relativeren. In Fords kielzog maakte een andere legende ondertussen ook naam met Monument Valley op de achtergrond: John Wayne, een goede vriend van Ford, brak nationaal door met Stagecoach (1939), Fords western over een postkoets die wordt belaagd door indianen. Danig onder de indruk noemde hij Monument Valley ‘de plek waar God het Westen plaatste’. Beiden zorgden ervoor dat Amerika en de rest van de wereld het Wilde Westen in gedachten voor altijd in Monument Valley zou plaatsen. En vele regisseurs en acteurs volgden: zo kun je hier onder meer Forrest Gump, Back To The Future III en Easy Rider zien opduiken en zelfs Bassie & Adriaan wisten de desolate woestijnvlaktes en rode rotsen te vinden.
Rotsreuzen
Zo’n 250 duizend mensen komen hier jaarlijks een kijkje nemen. Ter vergelijk: Grand Canyon National Park ontvangt jaarlijks om en nabij het tienvoudige aantal bezoekers. Monument Valley Tribal Park is vanaf de grote weg langs de grens van Arizona en Utah goed te bekijken. Maar eenmaal gegrepen door de majestueuze rotsreuzen kun je haast niets anders doen dan het park zelf ingaan en je voor 20 dollar per voertuig langs de 27 kilometer lange Valley Drive vergapen aan Moeder Natuurs stoerste zoons en dochters. Deze stoffige kronkelweg langs de belangrijkste van de pakweg 40 rotsformaties in het totale park is voor de meesten genoeg om in een middagje te verwerken. Wie echter meer en mooier wil, doet er goed aan een jeeptour, paardrit of hike te boeken. Voor een relatieve grijpstuiver trek je 3 uur lang onder deskundige begeleiding door het uitgestorven achterland van Mystery Valley, zie je oude Anasazi-ruïnes die voor het grote publiek verborgen blijven én krijg je authentieke weefdemonstraties te zien. Maar wat echt de moeite waard is, is dat gevoel waaraan je tijdens de Valley Drive alleen maar kunt ruiken.
Zonder in slakkengang rijdende auto’s en campers, vibrerende telefoons en plotseling opdoemende groepen toeristen krijgt deze plek eindelijk een eerlijke kans om haar overweldigende geest tentoon te spreiden. Toegegeven: dat klinkt overdreven lyrisch. Maar zielsalleen verloren in dit landschap torenen de rode rotsen nét even hoger boven de oneindige valleibodem uit en maakt die onontkoombare menselijke nederigheid plaats voor respect en ontroering. Ineens maak je deel uit van deze pracht, ben je volwaardig lid van de familie. Een langzaam geluidloos rondje om je as is al genoeg om halsoverkop verliefd te worden op de indringende stilte en verpletterende vertes. Kan dat nog tegenwoordig? Ga er maar aanstaan.
Hier ligt Monument Valley:
Praktische informatie over Monument Valley
Bereikbaarheid
Monument Valley Tribal Park ligt aan Highway 163 in de staat Arizona – langs de grens met buurstaat Utah – in het zuidwesten van de Verenigde Staten. Diverse luchtvaartmaatschappijen vliegen dagelijks vanaf Schiphol op de dichtsbijzijnde grote steden Phoenix (Arizona), Las Vegas (Nevada) en Salt Lake City (Utah).
Vervoer
Voor 20 dollar krijg je met een voertuig met maximaal 4 passagiers toegang tot het park. Individuele reizigers kunnen voor een tientje per persoon het park in. Houd er overigens rekening mee dat dit indianenreservaat zomertijd hanteert, in tegenstelling tot de rest van Arizona.
Beste reistijd
Arizona kent milde winters en extreem hete zomers, met veel (fel) onweer gedurende de maanden juli t/m september. De zomermaanden zijn alleen voor echte zonneaanbidders een paradijs; dagtemperaturen kunnen oplopen tot hoger dan 50 graden. De beste reistijd voor een bezoek aan Monument Valley ligt in de lente- en de herfstmaanden.
Accommodaties
In het park zelf is beperkt accommodatie te vinden, voor zowel fly/drivereizigers als campers. Daarbuiten liggen de dichtsbijzijnde slaapgelegenheden in charmante stadjes als Kayenta, waar de Monument Valley Inn altijd een goede optie is. Op 10 kilometer van het park vind je bovendien de sfeervolle Goulding’s Lodge, een hotel annex camper- en tentencamping rond de oude trading post waar ook John Wayne en John Ford sliepen.
Kayenta Monument Valley Inn
kayentamonumentvalleyinn.com
Goulding’s Lodge
gouldings.com
Meer informatie
Voor meer informatie over Monument Valley surf je naar de officiële website van de Navajo Nation – navajonationparks.org – dat ook je startpunt is voor tours naar Canyon de Chelly en Antelope Canyon. Daarnaast is de site van Arizona Tourism een uitstekende plek om algemene info in te winnen: visitarizona.com
