Wat is er meer Spaans dan paella? Niet veel, zou je zeggen. Echte Spanjaarden zijn het hier echter niet mee eens. Zij vinden de rijstmaaltijd vooral een typisch Valenciaans gerecht. Want daar komt het oorspronkelijk vandaan, zeggen zij terecht. Op naar Valencia!
Een typische zondagmiddag in Valencia. De mannen komen na het voetballen thuis. De vrouwen zijn inmiddels begonnen met het dekken van de tafel en het opstarten van de overige voorbereidingen. De mannen lopen direct door naar de keuken en halen een grote, zwarte en vooral platte pan uit de kast. Ze zetten de pan met een dreun op een vuurtje. Het koken van het meest traditionele gerecht van de stad kan beginnen: paella. Olé!
Bombarijst
De speciale bombarijst wordt door de mannen samen met kip, stukjes konijn, gamba’s, mosselen en zelfs een paar gekruide slakken in de grote platte pan gegooid. Ze praten nog wat na over de wedstrijd en doen niet veel later ook de kruiden en groenten er bij. Behoudens regelmatig roeren is het nu tijd om te wachten. Het afwachten gebeurt met uiterste concentratie. Om de haverklap wordt er geproefd. Dit zodat de rijst niet te papperig wordt, maar ook niet te droog. Na de zoveelste keer proeven, knikt de man des huizes goedkeurend: de Paella Valenciana is klaar.
De mannen tillen de pan van het houtskolenvuurtje en zetten hem zorgvuldig op tafel. Aangezien het 300 dagen per jaar zonnig is in Valencia wordt de paella natuurlijk buiten gegeten. Kinderen, opa’s, oma’s, vrouwen en mannen nestelen zich aan de lange picknicktafel. ¡Buen provecho! Eet smakelijk! De Spaanse lunch is begonnen.
In Spanje is het gebruikelijk om tussen de middag (tussen 2 en 5 uur) warm te eten, dat doet men dan ook bijna elke dag van de week. De paella-lunch wordt over het algemeen voor de zondag bewaard, omdat dit een speciale aangelegenheid betreft.
Varianten
Iedere stad, regio of familie heeft zo zijn eigen paella-varianten, maar over het algemeen zijn er vier hoofdvarianten te onderscheiden: allereerst is er de Paella Valenciana, de paella waar we al eerder op zijn ingegaan. Dit is de originele paella uit de stad Valencia. Hierin zitten lokale ingrediënten als kip, konijn, schaaldieren en soms dus ook slakken. Daarnaast zijn er nog de Paella de Marisco (met louter zeedieren), de Paella Mixta (vlees en vis gemengd) en de Paella de Verduras (vegetarisch).
Het sinds jaar en dag gebruiken van rijst voor eten lijkt onlogisch voor Spanjaarden. Aan de hand van de geschiedenis het echter makkelijk te verklaren. Tussen 711 en 1492 woonden er in Spanje namelijk Moren: Marokkaanse Berbers en Arabieren. Zij hadden met geweld grote delen van Spanje en Portugal veroverd. Het gebruik van rijst komt bij hen vandaan.
Oorsprong in de pan
De naam paella vindt zijn oorsprong in de pan waarin het gerecht klaargemaakt wordt. De Latijnse benaming voor pan is namelijk patella. In oud Frans is dat paelle en in het Spaans wordt dat dus paella. Volgens geromantiseerde en folkloristische verhalen komt de naam ergens anders vandaan. Mythes zeggen dat een oud Spaans gebruik er ten grondslag aan ligt. Vroeger kookten de mannen van elk dorp eens per jaar voor de vrouwen. Voor dit gerecht werden alle restjes gebruikt die voor handen waren en zo ontstond al vroeg een soort van paella. Tijdens het koken riepen de mannen altijd ‘Para ella’, wat in plat Spaans ‘voor haar’ betekent.
